Miserere
Onnavolgbaar goede slogan, ooit, van Heineken: ‘Refreshes the parts other beers cannot reach’.
Hetzelfde kan gezegd worden over het Miserere van Allegri, een zetting van psalm 51 die ik juist in deze tijden van harte aanbeveel. Omdat het je kan brengen waar lineair redeneren niet kan komen: bij het besef dat alleen innerlijke overgave, vrede brengt.
Innerlijke overgave van wat aan wie?
Psalm 51 doet een dappere poging er wat over te zeggen. Hier spreekt een dichter die met zichzelf overhoop ligt. Tussen de regels door hoor je: ‘ik heb geprobeerd mijn problemen zus op te lossen, en zo, langs deze weg en langs die, maar wat ik ook doe: het wil maar niet baten. Ik blijf lijden onder mezelf’.
En juist omdat de psalmist z’n vinger niet kan leggen op wat hem kwelt, concludeert hij, bidt hij, ‘begrijpt’ hij: ‘dan moet mijn redding maar komen vanuit die levensdimensie waar ik geen vinger op kan leggen’. Ofwel: hij laat iedere pretentie van eigen weten varen.
En wat gebeurt er? Van de weeromstuit krijgt hij er weer zin in, in het leven. Hij ziet weer toekomst. Maar dan niet doordat hij zijn kijk op z’n verleden heeft losgelaten, maar het houvast dat hij ontleende aan zijn kijk op zichzelf. Hij is niet anders gaan denken over de problemen die hij heeft, maar over de mens die hij is.
Gedemystificeerd zegt psalm 51: hetzelfde ‘ik’ dat ons in het moeras doet belanden, kan ons daar per definitie niet ook uit bevrijden.
Het genie van Allegri: hoe hij dit verpletterend basale inzicht hoorbaar maakt. Met noten vertelt de componist waar de poëet woorden voor gebruikt: de sleutel tot glorie? Eenvoud. Een andere manier van denken over de denker die we ons denken. Vandaar ook steeds dezelfde herhaling van dezelfde noten. Omdat ieder mens steeds weer in dezelfde val stapt. De worsteling met zijn complexiteit verkiest boven de enkele overgave aan de erkenning weer eens een te grote broek aan te hebben getrokken.
‘Hoe kwam je erbij’, wordt me wel gevraagd, ‘bij die Liber doe-het-zelf coachingsmethodiek?’. ‘Psalm 51’, zeg ik dan. ‘Psalm 51 en Allegri’. Wat de dichter de lezer vertelt, de componist de luisteraar doet horen, laat Liber de beoefenaar ervaren.
